อำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

            อำเภอบางสะพาน สมัยกรุงศรีอยุธยามีชื่อว่า เมืองบางสะพาน สมัยกรุงธนบุรีมีชื่อว่า เมืองกำเนิดนพคุณ ถูกข้าศึกพม่าเข้ามาโจมตีแตกแล้วเอาไฟเผาทำลายเสียหายและเป็นเมืองร้าง

            สมัยกรุงรัตนโกสินทร์รัชกาลที่ 3 โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งตำบลบางตะพานเป็นเมืองชื่อว่าเมืองกำเนิดนพคุณ แต่มีปรากฎตามประชุมพงศาวดารโดยสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงพระราชนิพนธ์ไว้ ในพงศาวดารเมืองพัทลุงว่า เมืองกำเนิดนพคุณรัชกาลที่ 3 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2377 เป็นเมืองชั้นจัตวาขึ้นต่อกลาโหม

            ในรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้มีสารตราของท่านอรรคมหาเสนาบดี มาถึงพระกำเนิดนพคุณ มีความว่า ให้พระกำเนิดนพคุณ พระพิไชยชลสินธุ เมืองประจวบคีรีขันธ์ หมื่นวิสุทธิสงคราม กรมการกลาโหม ปักหลักแบ่งคลองทับสะแกฝั่งเหนือตลอดปลายน้ำถึงคลองวาฬฝั่งใต้ เดิมเป็นแขวงเมืองกำเนิดนพคุณนั้น ให้ยกมาเป็นแขวงอำเภอขึ้นเมืองประจวบคีรีขันธ์ คลองทับสะแกฝั่งใต้ตลอดปลายน้ำเป็นแขวงเมืองกำเนิดนพคุณตามเดิม

            ในรัชกาลที่ 5 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้แยกอำเภอปราณบุรี อำเภอประจวบคีรีขันธ์ จากจังหวัดเพชรบุรี กับอำเภอเมืองกำเนิดนพคุณจากเมืองชุมพร รวม 3 อำเภอ มาตั้งเป็นเมืองขึ้นใหม่อีก พระราชทานนามว่า เมืองปราณบุรี ขึ้นมณฑลราชบุรี แล้วต่อมาในรัชกาลที่ 6 พ.ศ.2457 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนนามเมืองปราณบุรี เป็นเมืองประจวบคีรีขันธ์ ให้ตัดชื่อเมืองกำเนิดนพคุณออก คงเรียกว่า อำเภอกำเนิดนพคุณ พ.ศ. 2459

            ในสมัยรัชกาลที่ 6 พ.ศ. 2460 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เปลี่ยนนามอำเภอกำเนิดนพคุณเป็นอำเภอบางสะพานจนปัจจุบันนี้ ส่วนชื่อกำเนิดนพคุณภายหลังต่อมาเปลี่ยนเป็นชื่อตำบล เรียกว่าตำบลกำเนิดนพคุณขึ้นอำเภอบางสะพาน